Zelfzorg is niet voor softies, juist de doorzetters moeten opletten.
Waarom zien mensen een burn-out niet aankomen?
Dit komt doordat stressklachten heel geleidelijk toenemen. Je slaapt steeds wat vaker slecht, begint steeds wat meer door te draven of te piekeren, of je blijft langer moe na het opstaan of in het weekend. Ook kan pijn in de nek en schouders langzaam toenemen. Of je wordt labiel en prikkelbaar. Pas als de klachten erg genoeg zijn, merk je ze op. Soms is het dan al te laat. Dat komt ook doordat we wandelende hoofden zijn. We zijn in ons hoofd met van alles bezig: met regelwerk, de toekomst of het verleden. We staan steeds in de ‘jaagstand’ en weinig in de ‘zijnstand’, we zijn daadoor weinig echt in het moment, en voelen ons lijf niet goed meer, waar de stressklachten zich al lang voordoen. Vaak is het iemand uit de omgeving die moet zeggen: je moet nu echt hulp zoeken of rustiger aandoen.”
Waarom duurt een burn-out zo lang?
“Dit komt doordat ons brein plastisch is. Wat je veel doet, wordt versterkt in het brein. Dus als je veel strest of piekert, word je er beter in. De amygdala, die stress in gang zet, wordt groter en actiever als je langdurig teveel stress hebt. Je ervaart steeds sneller en heviger stress. En de hippocampus, die voor stressherstel zorgt, wordt daarentegen kleiner en minder actief. Je herstelt daardoor langzamer en slechter van stress. Deze veranderingen zijn ook op hersenscans te zien. Herstellen van een burn-out is dus alleen niet een kwestie van uitrusten. Je brein is overgevoelig voor stress geworden en moet weer stressbestendig worden. Dat kost tijd.
Wat kun je doen om een burn-out te voorkomen?
“Neem stressklachten serieus! Het belangrijkst is een goede balans in inspanning en ontspanning. Ontspanning betekent voor iedereen wat anders, maar in het algemeen zorgen activiteiten als wandelen, sporten, yoga, een boek lezen en muziek luisteren voor ontspanning. Voor sommige mensen zijn televisie kijken en sociale activiteiten ook ontspannend. Ga daarbij goed na of je het echt leuk vindt. Het best is te zorgen dat de balans elke dag goed is, dus niet het ontspannen uitstellen tot het weekend of nog erger: de vakantie.
Ook belangrijk is een goede balans in energiegevers en energievreters. Oftewel: zorg dat je dagelijks meer activiteiten hebt die je prettig vindt, waar je blij van wordt of voldoening in vindt, dan taken die je niet leuk of onprettig vindt. Want wat we fijn vinden geeft energie, en wat we niet leuk vinden, kost energie.
Daarnaast geeft mediteren het brein een boost: het zorgt dat het brein stressbestendiger wordt.
Bij een burn-out moeten mensen in eerste instantie vooral uitrusten.
Tips om een burn-out te voorkomen
Luister naar je lichaam, neem spanning en vermoeidheid serieusBespreek je stressklachten met mensen die je kunnen helpen: partner, leidinggevende, collega’s, vriendenLeer om hulp vragenDoe dingen waar je energie van krijgtNeem genoegen met goed, niet alles hoeft perfectLeer ‘nee’ zeggenErken dat je geen machine bent, maar een mens. We zijn allemaal niet altijd sterk, soms zelfs erg kwetsbaar. En we hebben allemaal lastige emoties en behoefte aan acceptatie, liefde, steun en waardering.Laat bij een ander wat van een ander is, zoals taken, emoties, verwachtingen en behoeften. Kijk goed of je er rekening mee kunt en wilt houden.Word mild en aardig voor jezelf in plaats van streng en oordelendBegin met mindfulness. Mindfulness zorgt voor meer kalmte in het hoofd en lichaam, maakt je lichaamsbewuster en helpt stress en piekeren verminderen.